Osmaneli Tarihi Evleri
XVII. yüzyılda, Osmaneli’nde ipekböcekçiliği ve kozacılık işlemleri, yöre halkının başlıca geçim kaynağı olmuş, bu geçim kaynağı evlerin planlanmasına da yansımış; Osmaneli’nin geleneksel evleri, ipek böceği yetiştirmeye elverişli düzende ve ekonomik faaliyetlerin rahatça gerçekleştirileceği alanın ortaya çıkacağı şekilde inşa edilmiştir.² En üst katta böceklik denilen bir mekân oluşmuş, konutların tasarımında ortaya çıkan bu önemli mekân Osmaneli’ndeki ev planlarına özgünlük kazandırmıştır.³
Osmaneli sivil mimarisindeki evler, zemin kat dâhil iki veya üç katlıdır. Evlere giriş, avludan veya sokaktandır. Zemin kat; ahır, yiyecek deposu ve ipek böcekçiliği için gerekli dut yapraklarının depolandığı bölmesiz kısımdır. Zemin kattan merdivenle birinci kata yani yaşam katına ulaşılır, burada oda kapılarının açıldığı sofa bölümü bulunmaktadır. Genellikle iki veya üç oda ve bir sofanın yer aldığı plan düzenindedir. Bu mekân ailenin, oturma, yemek yeme ve çalışma gibi günlük yaşamın bütün ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Sofadan ayrı bir merdivenle ikinci kata ulaşılır, burası ipekböcekçiliğin yetiştirilmesine uygun olarak, tek hacimli ve bölmesiz olarak tasarlanmıştır.
Osmaneli geleneksel evlerinde pencereler, kanatlı ve giyotin olmak üzere ikiye ayrılır.
Osmaneli geleneksel evleri, moloz taş temel duvarı üzerine çatılmış ahşap karkas yapılardır. Ahşap karkas arası gözler kerpiç dolguludur, bazen zemin katta taş dolgu, diğer katlarda kerpiç dolgu örnekleri vardır. Duvarlar içeriden kıtıklı çamur sıva üzeri kireç badana, dışarıdan tatlı kireç sıva, yan cepheler ise kıtıklı çamur sıvadır.
Giriş katı tek mekân olduğundan, ahşap taşıyıcı dikmeler orta kat duvarları altına gelecek şekilde yerleştirilmiştir. Orta katta oda bölmeleri bulunduğundan bu duvarlar ahşap karkas arasına kerpiç dolgu, kıtıklı çamur sıva üzeri beyaz kireç badanalıdır. Üst kat, böceklik için ayrılan bölüm olduğu için orta kat duvarlarının üzerine gelen ahşap dikmeler görülür. Tavan kaplı olmadığı için çatı kirişleri, asıklar, mertekler açık bir şekilde görülür.
Osmaneli geleneksel evlerinde süsleme pek görülmez, cepheler yalın ve sade görünüme sahiptir. Ancak nadir de olsa süslemeye yer verilen evler vardır. Bunlara en güzel örnek, Tokluoğlu Konağı ve Sedat Baydar Konağı (Fotoğraf 14)’dır. Tokluoğlu Konağı’nın tepe pencereleri renkli camlardan olup Ashab-ı Kehf’in isimleri Osmanlıca harflerle yazılmıştır. İslam inancına göre Ashab-ı Kehf’in isimleri, mekânlara sağlık, bereket getirdiğinden ve haneyi yangın, nazar, bela gibi musibetlerden koruduğundan Ashab-ı Kehf’in isimlerine yer verilmiştir . Sedat Baydar Konağı’nın çatısının alınlık kısmında İstanbul Boğaziçi manzarası kalemişi tekniğinde resmedilmiştir.
